|
| Τον Απρίλη του 1941 η ναζιστική κατοχή στην Ελλάδα έχει ολοκληρωθεί. Ο λαός όμως δεν το έβαλε κάτω. Ένα τμήμα των στρατευμένων νέων κατέφυγε στη Μέση Ανατολή όπου πολέμησε στο πλευρό των συμμάχων. Στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις, αμέτρητες αντιστασιακές οργανώσεις προκαλούν μεγάλες φθορές στον εχθρό. Οργανώνεται αγώνας για την επιβίωση του πεινασμένου λαού γιατί οι κατακτητές πήραν για λογαριασμό τους όλα τα τρόφιμα. Γίνονται συλλαλητήρια, συγκεντρώνονται όπλα και εφόδια. Το Σεπτέμβρη του 1941 ιδρύεται το Ε.Α.Μ. (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) και γρήγορα απλώνεται σε όλη τη χώρα. Το ένοπλο τμήμα του ο Ε.Λ.Α.Σ. (Εθνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) καταφέρνει καίρια πλήγματα στον εχθρό. Στην Ήπειρο οργανώνεται και πολεμά τον εχθρό ο Ε.Δ.Ε.Σ. Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος) και βαθμιαία απλώνεται σε όλη την Ελλάδα. Εκεί όμως που η Εθνική Αντίσταση θέριεψε ήταν στο τρίγωνο Καρδίτσα - Λαμία - Καρπενήσι. Τα άγραφα γέμισαν αντάρτες και παντού ηχούσαν απελευθερωτικά τραγούδια. Η πρώτη μεγάλη αντιστασιακή πράξη είναι η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου για να ανακοπεί η μεταφορά εφοδίων και στρατευμάτων του εχθρού προς τη Μέση Ανατολή. Κορυφαία αντιστασιακά γεγονότα στην περιοχή της Καρδίτσας είναι το Αντάρτικο Αεροδρόμιο και "Η μάχη της σοδειάς" στον Καρδιτσιώτικο κάμπο. |
| |
| Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΣΟΔΕΙΑΣ |
| |
| Ήταν μια μάχη "μεγάλη, ιδιόρρυθμη, συνεχείς και εκτεταμένη", όπως έχει γραφεί, η μάχη που δόθηκε στον Θεσσαλικό κάμπο από τους Θεσσαλούς αγρότες και τους αντάρτες. Είναι μάχη εναντίον του στρατού της κατοχής, για να σωθεί η σοδειά του σιταριού από την αρπαγή. Πριν όμως από αυτή, το Φθινόπωρο του 1943 δόθηκε άλλη μάχη, εξίσου σπουδαία, η μάχη της σποράς.Έπρεπε να σπαρθούν όσο περισσότερες εκτάσεις γίνονταν. Οι Θεσσαλοί αγρότες όργωσαν τη γη με όποιο μέσον είχαν στη διάθεσή τους. Με άλογα, βόδια, με βουβάλια. Ακόμη και μερικά παλιά τρακτέρ που υπήρχαν, μπήκαν στην υπηρεσία της σποράς. Επειδή δεν υπήρχε πετρέλαιο, ειδικά τμήματα του Ε.Λ.Α.Ν. (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό) το αντλούσαν από τα αμπάρια βυθισμένων πλοίων στο λιμάνι του βόλου. Σπόρο εξασφάλιζαν με μεγάλη δυσκολία. Οι γεωργοί διέθεσαν όσο σιτάρι τους περίσσευε. Το υπόλοιπο το προμήθευσε η ΑΤΕ και το Υπουργείο Γεωργίας. Η γη σπάρθηκε και κάρπισε. Τον καιρό όμως του θερισμού, Καλοκαίρι του 1944, ο κατακτητής έστειλε στον κάμπο ειδικά τμήματα ΕΣ-ΕΣ και Γκεστάπο για να αρπάξουν τη σοδειά. Η Αντίσταση πήρε τα μέτρα της. Συγκροτήθηκαν ειδικά τμήματα για την προστασία της σοδειάς, τα οποία σε συνεργασία με τις Οργανώσεις του κάμπου έδωσαν πολλές μάχες στον καρδιτσιώτικο κάμπο, με σπουδαιότερη εκείνη του Κοσκινά. Τελικά ο εχθρός αναχαιτίστηκε και η σοδειά γλίτωσε από τα νύχια του. Έτσι εξασφαλίστηκε η διατροφή του πληθυσμού. |
| |
| |
| Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ |
| |
| Το καλοκαίρι του 1944 το Ε.Α.Μ. σχεδίασε επιθέσεις σε πόλεις με σκοπό την απελευθέρωσή τους. Δίνονταν πια μάχες εκ παρατάξεως στα βουνά, στον κάμπο, ακόμα και μέσα στην πόλη, στη Ριζάβα (Ριζοβούνι), στο Τσαούσι (Γεωργικό), στηο Παλιόκαστρο (Μητρόπολη), στο σταθμό Φαναρίου παράλληλα με τη μάχη της σοδειάς. Οι Γερμανοί δεν ένιωθαν πλέον ασφαλείς στην Καρδίτσα. Η ανασφάλεια αυτή των στρατευμάτων κατοχής ενέτεινε τον χαρακτήρα ολοκληρωτικού πολέμου στον οποίο επέβαλλαν τον άμαχο πληθυσμό, προβαίνοντας έτσι σε σκληρά αντίποινα με ομαδικές εκτελέσεις πατριωτών, καταστροφές και εμπρησμούς. Τη νύχτα της 17ης Ιουλίου 1944 πάντως, ισχυρές δυνάμεις του ΕΛ.Α.Σ. πραγματοποίησαν μεγάλης έκτασης επίθεση κατά της γερμανοκρατούμενης Καρδίτσας. Τελικά την 1η Σεπτεμβρίου 1944 οι Γερμανοί αναγκάστηκαν κι αυτοί να συμπτυχθούν στα Τρίκαλα εγκαταλείποντας την Καρδίτσα. Ως εκ τούτου η Καρδίτσα παρέμεινε πάλι ελεύθερη, ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα ελευθερώθηκε ενάμιση μήνα μετά, στις 18 Οκτωβρίου, με την άφιξη της Ελληνικής κυβέρνησης από τη Μέση Ανατολή. Ας σημειωθεί επίσης η συμμετοχή της μικρής εβραϊκής κοινότητας στον πόλεμο του 1940 και βεβαίως στα δραματικά γεγονότα της κατοχής. Η κοινότητα σχηματίστηκε όταν στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου, αντιπαλότητες μεταξύ εβραίων και χριστιανών στα Τρίκαλα οδήγησαν σε αντιεβραϊκά επεισόδια με αποτέλεσμα μερικές εβραϊκές οικογένειες να εγκατασταθούν στη γειτονική πόλη της Καρδίτσας. Η πρώτη οικογένεια που εγκαταστάθηκε ήταν του Γεουδά Καπέτα, ενώ σύντομα ακολούθησαν κι άλλες με αποτέλεσμα το 1940 να δημιουργηθεί μια κοινότητα από 82 άτομα.Οι εβραίοι της Καρδίτσας ασχολούνταν βασικά με το εμπόριο, ορισμένοι ήταν φανοποιοί και νηματουργοί ενώ μερικές από τις γυναίκες ήταν κεντρίστρες και μοδίστρες. Στην περίοδο της κατοχής αρκετοί μετείχαν στην Εθνική Αντίσταση. Με την κατάρρευση της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την πόλη μια από τις πρώτες ενέργειές τους ήταν να ζητήσουν από τη δημαρχία τον κατάλογο των εβραίων με τις διευθύνσεις τους. Η Εθνική Αντίσταση όμως είχε εφοδιάσει τους εβραίους με πλαστές ταυτότητες που είχαν χριστιανικά ονόματα. Όταν άρχισε ο διωγμός, οι περισσότεροι μπόρεσαν να διαφύγουν στα βουνά των Αγράφων και κυρίως στο χωριό Μαστρογιάννη, όπου βρήκαν ασφαλές καταφύγιο και φιλοξενία. Έτσι διασώθηκε μέρος των εβραίων της Καρδίτσας που επανήλθε στην πόλη μετά τον πόλεμο. Πάντως 139 εβραίοι της Καρδίτσας και των Τρικάλων συνελήφθησαν στις 24 Μαρτίου 1944 στα Τρίκαλα και αφανίστηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα του θανάτου. |
| |
|