Karditsa-net.- Ζήσης Σκάρος

Ζήσης Σκάρος 1917 - 1997

Ίσως ο τελευταίος σημαντικός κι αντιπροσωπευτικός Έλληνας πεζογράφος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού που τον εφάρμοσε όχι μηχανικά αλλά επιθυμώντας και προσπαθώντας να τον προσαρμόσει πρώτα και κύρια στη συγγραφική του ιδιοσυγκρασία αλλά και στα ελληνικά (ιδεολογικά, αισθητικά) δεδομένα. Κατά καιρούς χρησιμοποίησε διάφορα ψευδώνυμα: Π. Αβάντος, Αλέξης Ζήσης, Πύρρος Βαρδής, Βασίλης Λόγγος κ.α. Το πραγματικό του όνομα είναι Απόστολος Χρήστου Ζήσης. Είναι ο μικρότερος από έξι αδέλφια. Την ώθηση για να ασχοληθεί με τα ελληνικά γράμματα την πήρε από το οικογενειακό του περιβάλλον. Τα πιο γνωστά του έργα είναι η τριλογία "Οι ρίζες του ποταμού", "Οι κλούβες", "Το φλογισμένο βουνό", η συλλογές διηγημάτων "Η χαραυγή", και "Το κορίτσι με το σαντούρι", "Τα γεράκια της Πίνδου", "Ανοιχτοί ουρανοί", το θεατρικό "Ανάψτε τα φώτα", το μυθιστόρημα "Ο κόσμος των ελπίδων", "Το ταξίδι της φιλίας", "Ο σημερινός κόσμος", "Η συμμορία των αθώων", και η συλλογή παιδικών διηγημάτων "Για ένα λουλούδι". Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί και περιληφθεί σε ξένες ανθολογίες. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1934 με το αντιπολεμικό διήγημα "το αέρι του θανάτου" που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό "Νέος Λενινιστής". Σε όλα τα έργα του ο Σκάρος αναδεικνύεται ένας συγγραφέας με βαθύ κοινωνικό προβληματισμό και με πολιτική θέση στο έργο του. Ο ίδιος ανήκει στην προοδευτική γενιά των λογοτεχνών μας που βίωμά τους είναι η πίστη πως οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες έχουν κι αυτές δικαίωμα εμφάνισης στην τέχνη. Για πολλά χρόνια υπηρέτησε τα κοινά του πνευματικού κόσμου ώς μέλος της Διοίκησης Ελλήνων Λογοτεχνών και αργότερα, από το 1977 ως το 1982 υπήρξε εκλεγμένος πρόεδρός της.

Ο Σκάρος μεγάλωσε σε περιβάλλον που είχε σχέση με τον καπνό. Ο πατέρας εργάζονταν για καπνεμπόρους και ο θείος του ήταν καπνοπαραγωγός. Στα παιδικά κι εφηβικά του χρόνια γνώρισε το δράμα των κολίγων του Θεσσαλικού κάμπου αλλά και των εργατών των πόλεων και αποφάσισε να αγωνιστεί γι' αυτούς. Μυήθηκε στα ιδανικά της Οκτωβριανής επανάστασης και ιδεολογικά έμεινε εκεί για πάντα.
Το 1929 γράφτηκε στο Γυμνάσιο Καρδίτσας όπου πρωτοστάτησε σε μαθητικές εξεγέρσεις και απεργίες, με αποτέλεσμα να αποβληθεί το 1933 από όλα τα σχολεία της Ελλάδας με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας. Τελικά αποφοίτησε από το Γυμνάσιο μετά από εξετάσεις σε επιτροπή καθηγητών το 1936. Περιπετειώδη ήταν και τα νεανικά του χρόνια. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά διώχτηκε για την παράνομη πολιτική δράση του και το 1937 καταδικάστηκε σε οκτάμηνη κάθειρξη, την οποία εξέτισε αρχικά στην Καρδίτσα και στη συνέχεια στη Λάρισα. Το 1938 γράφτηκε στο οικονομικό τμήμα της Νομικής Σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών και στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Το 1941 μετά από διακοπή της αναβολής του στρατεύτηκε στη διλοχία σπουδαστών της Λαμίας. Η γερμανική εισβολή στάθηκε αιτία της απόλυσης όλων των φαντάρων της διλοχίας πριν την ολοκλήρωση της θητείας τους με επ’ αόριστον ανδρεία. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής (1942) στρατεύτηκε στο ΕΑΜ και αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο. Το 1943 διορίστηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο, θέση από την οποία διώχτηκε λόγω πολιτικών φρονημάτων, φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους γερμανούς. Το τέλος της κατοχής τον βρήκε στη φυλακή του σανατορίου Σωτηρία, από όπου τον συνέλαβαν οι Άγγλοι και τον έκλεισαν στο στρατόπεδο στο Γουδί ως τη συμφωνία της Βάρκιζας. Από το 1946 και ως το 1967 - οπότε διώχτηκε από τη δικτατορία του Παπαδόπουλου-, εργάστηκε στο Υπουργείο Οικονομικών. Την περίοδο εκείνη παρακολούθησε μαθήματα στο αγγλικό ινστιτούτο της Αθήνας και ταξίδεψε σε χώρες της κεντρικής Ευρώπη. Μετά την επιβολή της δικτατορίας του Παπαδόπουλου απαγορεύτηκαν από το καθεστώς και ο Σκάρος κατέφυγε στη Ρώμα. Εκεί έμεινε ως το 1970 και ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση, από το 1969 από τη θέση του κεντρικού συμβούλου των ελληνικών αντιδικτατορικών επιτροπών του εξωτερικού. Από το 1970 εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του Αφροδίτη Σαμαρά στις Βρυξέλλες, όπου εργάστηκε ως μεταφραστής στα πλαίσια του ελληνόγλωσσου περιοδικού της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Στην Ελλάδα επέστρεψε μετά τη μεταπολίτευση, επανέκτησε την ελληνική ιθαγένεια η οποία του είχε αφαιρεθεί κατά την απουσία του και συνέχισε να εργάζεται στο Υπουργείο Οικονομικών ως τη συνταξιοδότησή του το 1980, χρονιά κατά την οποία τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο πεζογραφίας για την τριλογία του "Οι ρίζες του ποταμού".

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΖΗΣΗ ΣΚΑΡΟΥ

1917	Γεννήθηκε στο χωριό Κανάλια Καρδίτσας. Είναι ο μικρότερος από άλλα έξι αδέλφια. Την πρώτη ώθησή του στα γράμματα την οφείλει στο οικογενειακό του περιβάλλον.
1929	Εγγράφεται στο γυμνάσιο Καρδίτσας
1933	Αποβάλλεται από όλα τα γυμνάσια του κράτους, γιατί πρωτοστάτησε σε μια μαθητική απεργία.
1934	Γράφει το πρώτο του διήγημα "Ο νέος Λενινιστής" επηρεασμένος από δημοσιεύματα εφημερίδων ότι θα γινόταν πόλεμος με χημικά αέρια.
1935	Δίνει εξετάσεις σε Επιτροπή Καθηγητών και παίρνει το ενδεικτικό για την έκτη τάξη γυμνασίου απ' όπου και αποφοίτησε το 1936.
1937	Συλλαμβάνεται από τη δικτατορία του Μεταξά και καταδικάζεται σε δύο χρόνια εξορία κι έναν χρόνο φυλακή. Μετά από έφεση η ποινή του μετριάζεται σε οχτώ μήνες φυλακή για παράνομη δράση. Εκτίει την ποινή του στις φυλακές Καρδίτσας και Λάρισας.
1938	Δίνει εξετάσεις και εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα ακολουθεί μαθήματα γαλλικής γλώσσας στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Ξανασυλαμβάνεται σε αντιδικτατορική φοιτητική διαδήλωση και αποφυλακίζεται με άλλους φοιτητές ύστερα από δύο μήνες. Τον ίδιο χρόνο εκδίδεται το πρώτο του βιβλίο, η νουβέλα "Οι δυνατοί" από τη ζωή της ορεινής Θεσσαλίας.
1941	Καλείται στο στρατό και υπηρετεί στη Διλοχία των σπουδαστών στη Λαμία, αλλά πριν σταλεί στο ελληνοϊταλικό μέτωπο εισβάλλουν οι Γερμανοί και απολύεται με "επ' αόριστον άδεια" όπως όλοι.
1942	Παίρνει το δίπλωμα του οικονομικού κλάδου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον ίδιο χρόνο οργανώνεται στο Ε.Α.Μ.
1943	Διορίζεται στο Εκλεκτικό Συνέδριο, κυκλοφορεί την πρώτη συλλογή διηγημάτων με τίτλο "Ναθαναήλ Μάρκος". Απολύεται όμως αμέσως από το Εκλεκτικό Συνέδριο γιατί η ασφάλεια έστειλε έγγραφο που πιστοποιούσε ότι "δεν είναι νομιμόφρων".
1944	Τον Ιανουάριο συλλαμβάνεται από τα SS και κλείνεται στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Τον Μάιο μεταφέρεται στα υπονομευόμενα με δυναμίτη βαγόνια (κλούβες) που έβαζαν οι ναζί, μπροστά από τις μηχανές των τρένων για να προστατεύονται από επιθέσεις των ανταρτών. Τον Αύγουστο μεταφέρεται στις φυλακές του σανατόριου "Σωτηρία" μέχρι την απελευθέρωση 12/10/44. Τον Δεκέμβριο συλλαμβάνεται από τους Εγγλέζους και κλείνεται στο στρατόπεδο στο Γουδί, όπου μένει μέχρι την συμφωνία της Βάρκιζας.
1945	Εκδίδεται το μυθιστόρημά του "Οι κλούβες"
1946	Επαναδιορίζεται στο Υπουργείο Οικονομικών.
1949	Κηρύσσεται ανυπότακτος και παραπέμπεται στο στρατοδικείο όπου αθωώνεται μετά από βεβαίωση γιατρών και νοσοκομείων ότι ήταν άρρωστος.
1950	Καταπιάνεται με τη μελέτη του αγροτικού κινήματος με τη συγγραφή της μυθιστορηματικής τριλογίας που αργότερα θα πάρει τον τίτλο "Οι ρίζες του ποταμού"
1967	Μαζί με το "Αστοί και εργάτες" (ο δεύτερος τόμος της τριλογίας) μπαίνει στους φακέλους της στρατιωτικής χούντας και απαγορεύεται η κυκλοφορία όλων των βιβλίων του. Φεύγει για τη Ρώμη ως πολιτικός πρόσφυγας.
1969	Στο συνέδριο του Ελσίνκι εκλέγεται πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου των Ελληνικών Αντιδικτατορικών Επιτροπών του εξωτερικού.
1970	Φεύγει από τη Ρώμη κι εγκαθίσταται με τη γυναίκα του Αφροδίτη στις Βρυξέλες όπου εργάζεται ως μεταφραστής στο ελληνόγλωσσο περιοδικό της ΕΟΚ. Η Στρατιωτική χούντα του αφαιρεί την Ελληνική Ιθαγένεια.
1974	Μετά τη μεταπολίτευση γυρίζει στην Ελλάδα. Του δίνεται η ιθαγένεια και ξαναπαίρνει τη θέση του στο Υπουργείο Οικονομικών με το βαθμό του διευθυντή Α'.
1977	Εκλέγεται πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.
1980	Αποχωρεί από την υπηρεσία του στο Υπουργείο Οικονομικών με τον τίτλο του Επίτιμου Διευθυντή Α'. Παίρνει το Β' κρατικό βραβείο για τη μυθιστορηματική τριλογία "Οι ρίζες του ποταμού".
1981	Ο Δήμος Καρδίτσας του απονέμει το αργυρό μετάλλιο της πόλης "για τις εξαιρετικές υπηρεσίες του στα γράμματα και στους εθνικοκοινωνικούς αγώνες του λαού μας". Ύστερα από πρόσκληση, παίρνει μέρος στο 7ο Συνέδριο των Σοβιετικών Συγγραφέων. Παραιτείται από Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.
1985	Έπειτα από απόφαση του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ του απονέμεται το μετάλλιο της αντιφασιστικής νίκης με την ευκαιρία συμπλήρωσης 40 χρόνων από τον "μεγάλο πατριωτικό πόλεμο".

Στα επόμενα χρόνια έλαβε αρκετές τιμητικές διακρίσεις από συλλόγους και φορείς της Καρδίτσας για την προσφορά του στα γράμματα με τελευταία το 1995 της Λαϊκής Βιβλιοθήκης "Η Αθηνά" που τον ανακήρυξε "Επίτιμο Πρόεδρο". Επίσης, τιμήθηκε με το βραβείο "Φοίνικες". Πέθανε το 1997.