Karditsa-net.- Αντώνης Σαμαράκης

Αντώνης Σαμαράκης 1909 - 2003

Ο "Αιώνιος Έφηβος", ο αγαπημένος της νεολαίας χρησιμοποιούσε τη λογοτεχνία αλλά και τον αυθεντικό πηγαίο λόγο του που είχε ως επίκεντρο τον άνθρωπο σαν όχημα κοινωνικής παρέμβασης και αντίστασης στη λήθη και την κάθε είδους αδικία. Πίστευε πάντα στην ειρήνη η οποία κατά την άποψή του επιτυχγάνεται μόνο με τη συναδέλφωση των λαών.. Η καταγωγή της οικογένειάς του είναι από το Μορφοβούνι (Βουνέσι) Καρδίτσας αλλά ο ίδιος γεννήθηκε στις 16 Αυγούστου 1919 στην Αθήνα. Σε ηλικία 10 ετών αρρώστησε από φυματίωση η οποία τον ταλαιπώρησε για δύο χρόνια και αναγκάστηκε με τη μητέρα του να μετακομίσει στο Χαλάνδρι επειδή θα τον βοηθούσε το κλίμα. Έμενε σε στρατιωτικό αντίσκηνο επειδή δεν περίσσευαν χρήματα για ενοικίαση σπιτιού...
Από μικρός διάβαζε ότι του έπεφτε στα χέρια. Η λογοτεχνική του καριέρα ξεκίνησε όταν ήταν ακόμη στο Γυμνάσιο δημοσιεύοντας ποιήματα στα περιοδικά του Σχολείου του όπως τα "Ο παιδικός κόσμος" και η "Μαθητική ζωή" και α ργότερα στη "Διάπλασις των Παίδων" πολλά απ' αυτά με το ψευδώνυμο "Ιωσήφ Κυπριανός". Αργότερα, μόλις τελείωσε τη Βαρβάκειο Σχολή, μπήκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών να σπουδάσει Νομικά. Παράλληλα, εργάζονταν από το 1934 μέχρι το 1940 στο Υπουργείο Εργασίας απ' όπου παραιτήθηκε την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά για να επανέλθει το 1945. Αποφοίτησε από τη Νομική το 1941. Αργότερα, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα παρακολουθούσε μαθήματα ανατομίας. Κατά τη διάρκεια της κατοχής εισχώρησε στην Εθνική Αντίσταση, συνελήφθη από συνεργάτες των Γερμανών και καταδικάστηκε σε θάνατο. Όμως μετά από πολλές περιπέτειες και με τη βοήθεια της τύχης κατάφερε να ξεφύγει. Κατά την περίοδο της χούντας, του απαγόρευσαν την έξοδο από τη χώρα με τη δικαιολογία ότι "θα έβλαπτε τα μέγιστα εθνικά συμφέροντα".

Ήταν πέρα για πέρα ευαίσθητος άνθρωπος. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του στιχουργού Λευτέρη Παπαδόπουλου στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ": «Ο Αντώνης Σαμαράκης είναι ο πρώτος, κατά την άποψή μου, πεζογράφος που έβαλε το δάχτυλο στην πληγή χωρίς να ωραιοποιεί τα πράγματα. Μίλησε με κοφτή καθημερινή γλώσσα για τα πράγματα του καιρού μας και απογείωσε το διήγημα και κατόπιν το μυθιστόρημα. Για μένα που ήμουν φίλος του επί δεκαετίες, ήταν ένας άνθρωπος γεμάτος καλοσύνη και αγάπη για τον διπλανό του. Όντας στο υπουργείο Εργασίας π.χ., κατά τα σκοτεινά χρόνια, προσπαθούσε να τακτοποιήσει σε διάφορες θέσεις πλήθος από αριστερούς φίλους του. Χαρακτηριστική για την τρυφερότητά του είναι και η εξής σκηνή: Ένα χειμωνιάτικο πρωινό, είχε δώσει ραντεβού με τον ποιητή Ματθαίο Μουντέ στο Σύνταγμα. Ο Μουντές πήγε με ένα τριμμένο καλοκαιρινό κουστούμι. Στην επόμενη συνάντησή τους, ο Σαμαράκης τού είχε αγοράσει ένα ζεστό παλτό. Αυτός ήταν ο Αντώνης». Πίστευε ανέκαθεν ότι "ο συγγραφέας πρέπει να είναι η φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή". Το ύφος της γραφής του άγγιζε πάντα τις πιο ευαίσθητες ανθρώπινες χορδές. Η γλώσσα γραφής του ήταν απλή, απαλλαγμένη από περιττές φλυαρίες και ατέλειωτες λεπτομερείς περιγραφές ενώ η θεματολογία των έργων του ήταν ίδια με την προσωπική του αντίληψη για τον πάσχοντα άνθρωπο και έξω από πολιτικές κατευθύνσεις. Οι ήρωές του ήταν απλοί καθημερινοί άνθρωποι που δεν ζούσαν σε κάποιο συγκεκριμένο περιβάλλον, καταπιεσμένοι από το κοινωνικό σύστημα που κάποτε έφταναν "στα όριά τους" κι επαναστατούσαν.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Διηγήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε ελληνικά και ξένα σχολικά και πανεπιστημιακά βιβλία. Κάποια έχουν γυριστεί σε κινηματογραφικές και τηλεοπτικές ταινίες. Για τη συλλογή διηγημάτων Αρνούμαι τιμήθηκε το 1962 με το κρατικό βραβείο διηγήματος. Το μυθιστόρημά του Το Λάθος, του 1965, απέσπασε δύο λογοτεχνικά βραβεία στην Ελλάδα, το βραβείο «των 12» το 1966, το βραβείο αστυνομικής λογοτεχνίας στη Γαλλία το 1970, και το κρατικό βραβείο Τεχνών και Λογοτεχνίας το 1995.

Κηρύχθηκε ομόφωνα επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας των πανεπιστημίων της Αθήνας, των Πατρών και των Ιωαννίνων. Ήταν επίσης επίτιμος δημότης σε 37 πόλεις στην Ελλάδα και την Κύπρο. Τιμήθηκε ακόμα με το μεγαλόσταυρο του Τάγματος Εθνάρχου Μακαρίου και με τη διάκριση ειρήνης, ενώ απέσπασε μετάλλιο από την Έκκληση της Ακρόπολης για την ειρήνη, τη ζωή και τον πολιτισμό.

Η λογοτεχνική δημιουργία του Αντώνη Σαμαράκη άντεξε στο χρόνο, καθώς πολλές γενιές γαλουχήθηκαν με τα δικά του βιβλία, ανακαλύπτοντας τα ιδανικά που προβάλλονται μέσα από τα έργα του. Νέος τόσο στην καρδιά όσο και στο μυαλό, αγαπήθηκε όσο κανένας άλλος συγγραφέας από μικρούς και μεγάλους. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 35 γλώσσες, μεταξύ των οποιων τα Ιαπωνικά, τα Αραβικά, Εβραϊκά και στα κινέζικα! Ο «αιώνιος έφηβος» δεν υπήρξε μόνο σπουδαίος συγγραφέας, αλλά και σπουδαίος άνθρωπος. Πέρα από το συγγραφικό του έργο ανέπτυξε πολύμορφη δράση, καθώς υπήρξε πρόεδρος στη Βουλή των Εφήβων, Πρεσβευτής καλής θέλησης της UNICEF και Πρεσβευτής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Πέθανε στις 8 Αυγούστου το 2003, ήσυχα όπως ήθελε στην Πύλο της Μεσσηνίας όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια στο πατρικό της γυναίκας του χωρίς κηδεία δημοσία δαπάνη, χωρίς τηλεοπτική κάλυψη, χωρίς διθυράμβους, χωρίς μεγαλοπρέπειες... Επιθυμία του ήταν το σώμα του να δωρηθεί στους Φοιτητές της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών για έρευνες, όπως κι έγινε.