Karditsa-net - Κείμενα Ιστορίας και Πολιτισμού

ΚΑΡΔΙΤΣΑ και Εθνικοί Επέτειοι

Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-13 και ο Αγώνας της Πίνδου 1940-41

Αυτές τις μέρες εκτός από τον καθιερωμένο εορτασμό για τον πόλεμο του 1940-41 εορτάζεται και η επέτειος των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και γενικότερα της Μακεδονίας και της Ηπείρου σαν αποτέλεσμα των δύο, νικηφόρων για την Ελλάδα, ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ. Οι πόλεμοι αυτοί ήταν σύντομοι αλλά πολύ σημαντικοί . Ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1912 και τελείωσαν τον Ιούλιο του 1913.
Μέσα σε 10 μόνον μήνες απελευθερώθηκαν η Ήπειρος, τα νησιά και σχεδόν ολόκληρη η Βόρεια Ελλάδα. Ουσιαστικά δηλαδή, εκεί, στα πεδία των μαχών διαμορφώθηκαν τα σύνορα της νεότερης Ελλάδας.
Ο ελληνικός στρατός ήταν ο μικρότερος αριθμητικά όχι μόνον απέναντι στην πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία (την Τουρκία) αλλά ήταν ο μισός, αριθμητικά, του Σερβικού και το 1/3 του Βουλγαρικού. Είχε όμως δύο πλεονεκτήματα. Το ισχυρό ναυτικό και τα αποτελεσματικά στρατιωτικά τμήματα της Δυτικής Θεσσαλίας. Αυτά ήταν τα τμήματα που έκριναν το αποτέλεσμα σε όλες τις κρίσιμες η τις αμφίρροπες μάχες του πολέμου..
Καλές είναι οι μεμονωμένες ενέργειες και τα ιστορικά πρόσωπα που διαβάζουμε στην ιστορία αλλά η αλήθεια είναι ότι (μετά με την επανάσταση 1821) μόνον στα πεδία της μάχης των Βαλκανικών Πολέμων και της Μικρασιατικής Εκστρατείας που ακολούθησε, γράφηκε τελικά η Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας. Εκεί, δε, στα μέτωπα αυτά, πρωταγωνιστής υπήρξε ο δυτικοθεσσαλός στρατιώτης. Όμως αυτό είναι σχεδόν άγνωστο και δεν προβάλλεται στην ιστορία. Αφενός γιατί δεν ενδιαφερθήκαμε να το αναδείξουμε και να το προβάλουμε εμείς οι δυτικοθεσσαλοί και αφετέρου γιατί πάντα οι επιτυχίες στους Απελευθερωτικούς Αγώνες της νεότερη ιστορία μας « χρεωνότανε» πάντα, μόνον στους διοικητές των στρατιωτικών τμημάτων(οι περισσότεροι βέβαια από τους οποίους υπήρξαν πραγματικοί ήρωες) και ποτέ στους στρατιώτες και τους κατώτερους βαθμοφόρους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912-1913 είναι το 1ο(1/38) σύνταγμα Ευζώνων στη δύναμη του οποίου συμπεριλαμβανόταν και το 9ο τάγμα Ευζώνων, Ενώ υπήρξε το στρατιωτικό τμήμα που άλλαξε τις ισορροπίες και τα δεδομένα των Βαλκανικών πολέμων πουθενά δεν αναφέρεται ότι υπήρξε δυτικοθεσσαλικό και ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ήταν το ίδιο που πρωταγωνίστησε σε όλα τα μεγάλα γεγονότα των πολέμων. Στη μάχη των Γιαννιτσών που άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους παρουσιάζεται ως το ευζωνικό του ταγματάρχη Γεωργούλη.
Στη μάχη του Λαχανά, όπου συνέτριψε το Βουλγαρικό στρατό, παρουσιάζεται, κυρίως, ως το 1ο σύνταγμα ευζώνων, η το σύνταγμα του Δ. Παπαδόπουλου.

Στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων και της Ηπείρου, ένα στρατιωτικό γεγονός που σπάνια παρουσιάζεται στη στρατιωτική ιστορία ,σαν το 9ο τάγμα Ευζώνων η το τάγμα του Ι.Βελισσαρίου.
Ενώ στην τελευταία μαχη του πολέμου που έκρινε και την τελική έκβασή του ,(στα στενά της Τζουμαγιάς και το ύψωμα 1378, ως το 1/38 σύνταγμα ευζώνων.
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στη διήμερη αυτή νικηφόρα τελευταία μάχη του πολέμου, όπου η κορυφή άλλαζε συνεχώς κάτοχο σε ένα αγώνα με τη λόγχη , από τους περίπου 1000 στρατιώτες και αξιωματικούς του 9ου τάγματος έμειναν σώοι και αβλαβείς μόνον 75 στρατιώτες και ένας υπαξιωματικός.
Αλλά νίκησαν και την επόμενη μέρα υπογράφηκε η κατάπαυση πυρός και ακολούθησε η ευνοϊκή για την Ελλάδα συνθήκη ειρήνης. Αυτό λοιπόν το στρατιωτικό τμήμα κανένας δεν το θυμάται ,ούτε καν στις επετειακές εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια της Θεσσαλονίκης και τις εκπομπές τις ΕΤ3 η άλλων τηλεοπτικών σταθμών.
Όπως ,δε, φαίνεται από όλα τα επίσημα αρχεία σε όλες τις δύσκολες στιγμές και ο πρωθυπουργός Ε.Βενιζέλος και ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος πάντα απευθύνονταν στα θεσσαλικά τμήματα.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Αλλά ας δούμε ,για παράδειγμα, πως περιγράφεται η τελευταία μάχη του πολέμου όπου το ευζωνικό της Καρδίτσας μετά τη νίκη του στις 15 Ιουλίου του 1913 υποχρέωσε, την άλλη μέρα, την Βουλγαρία στη υπογραφή της κατάπαυσης του πυρός και κατόπιν στη συνθήκη του Βουκουρεστίου με την οποία το μεγαλύτερο τμήμα της Μακεδονίας αποδόθηκε στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην περιγραφή το ευζωνικό τάγμα δεν αναφέρεται ούτε ως το δυτικόθεσσαλικό ευζωνικό ούτε με την επίσημη ονομασία του δηλαδή 9ο Τάγμα Ευζώνων του 1/38 Συντάγματος αλλά με το όνομα του Βελισσαρίου που ήταν ο διοικητή του τάγματος.
«Ο αγώνας είναι επικός και όλο το βάρος του πέφτει στα τμήματα του Βελισσαρίου. Η 13 Ιουλίου είναι μια από τις φονικότερες μάχες του Ελληνοβουλγαρικού Πολέμου. Η κορυφή του θρυλικού υψώματος 1.378 άλλαξε τρεις φορές κάτοχο. Αποτελεί δε το ένδοξο τέρμα των αγώνων. Θριαμβευτής στο τέρμα αυτό βρέθηκε το τμήμα εκείνο που από επιταγή της μοίρας ήταν και πρωτοπόρο πάντοτε. Αυτό, όπως είδαμε, έσπασε πρώτο τις εχθρικές γραμμές με την πύρινη ρομφαία της λόγχης και της αστραπής στο Λαχανά και συμπαρέσυρε σε γενική υποχώρηση τους Βουλγάρους. Αυτό έστησε και στο τέρμα του αγώνα τη σημαία του θριάμβου πάνω στην ανδροκτόνο κορυφή 1.378, ως αιώνιο δείγμα θυσίας και αυτοθυσίας για τα ιδανικά της πατρίδας.
Γράφει ο κριτικός του πολέμου για τη μάχη αυτή: << H μάχη του 1378 ήτο αναντιρρήτως η σκληροτέρα και αιματηροτέρα από όλας τας μάχας από όσας συνήψεν ο Ελληνικός Στρατός κατά τους δύο Βαλκανικούς Πολέμους>>.
Από παράδοξη επιταγή της μοίρας, στην τελευταία αυτή μάχη βρέθηκαν αντιμέτωπα, το ηρωικότερο σώμα του Ελληνικού Στρατού και το εκλεκτότερο του Βουλγαρικού:
Πολλές φορές το ύψωμα αυτό στις κρίσιμες φάσεις του αιματηρού αγώνα άλλαξε κάτοχο. Τελικά παρέμεινε στα χέρια των ευζώνων του Βελισσαρίου, αφού πάνω στο ύψωμα αυτό από τους χίλιους άνδρες του Τάγματος έμειναν ζωντανοί μόνο 275 και ένας αξιωματικός και από αυτούς οι 200 τραυματίες.
Τελικά και οι Βούλγαροι έπαθαν τρομακτικές απώλειες με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν το 1.378, όπου τελικά στήθηκε η ελληνική σημαία στις 15 Ιουλίου 1913.
Με την τελική κατάληψη του υψώματος 1.378 που βρίσκεται σε ευθεία γραμμή 20 χλμ. από τη Σόφια, οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να υπογράψουν τη συνθήκη του Βουκουρεστίου. Αν ο Βελισσαρίου με την πολυάνθρωπη θυσία του δεν πολεμούσε και δε θυσιαζόταν, ο πόλεμος στη θέση αυτή θα έπαιρνε δυσάρεστη τροπή και οι Βούλγαροι, νικητές στο σημείο αυτό, θα υπαγόρευαν την υπογραφή της συνθήκης με διαφορετικές προϋποθέσεις και ευνοϊκότερους γι' αυτούς όρους.»

ΕΠΕΤΕΙΑΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Σήμερα με την συμπλήρωση 100 από τους Βαλκανικούς πολέμους πιστεύω ότι θα πρέπει να τιμηθούν αυτοί που νίκησαν και θυσιάσθηκαν και όχι ο κάθε άσχετος η με μικρή η ανύπαρκτη προσφορά. Αυτό ανέφερα και στο δήμαρχο Θεσσαλονίκης και σε και άλλους παράγοντες με την ελπίδα ότι σιγά-σιγά ,αργά η γρήγορα, θα γίνει γνωστή συμβολή του ευζωνικών και των άλλων στρατιωτικών τμημάτων στους βαλκανικούς πολέμους.
Δεν είναι μικρό η ασήμαντο γεγονός ένα τάγμα με στρατιώτες μιας περιοχής να αλλάζει μόνο του τα δεδομένα του σημαντικότερου πολέμου της νεώτερης ιστορίας και συγχρόνως, για παράδειγμα, στην τελευταία νικηφόρο μάχη του, που είναι και η τελευταία μάχη του πολέμου, από τους 1000 περίπου στρατιώτες, που έλαβαν μέρος σε αυτήν, να μένουν σώοι μόνον ένας υπολοχαγός και 75 στρατιώτες.
Θυσίες και αποτελεσματικότητα σε ένα αγώνα για την ανεξαρτησία και την ελευθερία των ελληνικών πληθυσμών χωρίς την παραμικρή αναφορά σήμερα, που γιορτάζεται η επέτειος των 100 χρόνων, δεν είναι απλή άγνοια η αμέλεια αλλά συγχρόνως και αδικαιολόγητη αχαριστία.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1940-41

Το ίδιο έγινε και στην Πίνδο στις 28 Οκτωβρίου του 1940 όπου το δυτικοθεσσαλικό 51ο σύνταγμα πεζικού εμφανίζεται κυρίως με το όνομα του Δαβάκη και η Θεσσαλική 1η Μεραρχία με το όνομα του στρατηγού Βραχνού .Ο τελευταίος μάλιστα λίγο πριν το θάνατό του ,με επιστολή του στις εφημερίδες της Θεσσαλίας, περιέγραψε την συμβολή των Θεσσαλών στρατιωτών στον αγώνα και εξέφρασε την απορία του για την αδιαφορία των θεσσαλών να προβάλουν την ιστορία τους και να τιμήσουν τους ανθρώπους τους.
Γιαυτό στους εορτασμούς που γίνονται αυτές τις μέρες για τον πόλεμο του 1940-141 δεν θα ήταν κακό αν οι Καρδιτσιώτες μαθητές μάθαιναν ότι οι νίκες στην Πίνδο, όπου και οι μεγαλύτερες δυσκολίες και ο δυσμενέστερος συσχετισμός δυνάμεων, ήταν κατόρθωμα κυρίως των δυτικοθεσσαλών στρατιωτών. Όπως έγινε και στο 731,λίγο αργότερα, τον Μάρτιο του 1941 με πρωταγωνιστές τους δυτικοθεσσαλούς στρατιώτες του 5ου συντάγματος πεζικού.